Việc sử dụng men vi sinh trong nuôi trồng thủy sản mang lại nhiều lợi ích, nhưng để đạt được hiệu quả tối ưu, việc chọn lựa đúng loại men vi sinh phù hợp cho từng loại thủy sản là điều rất quan trọng.
Mật độ và thành phần vi sinh vật có lợi trong 1 sản phẩm
1.1 Mật độ vi sinh vật có lợi
- Mật độ vi khuẩn sống càng cao, khả năng phát huy tác dụng của men vi sinh càng tốt.
- Thông thường, các sản phẩm men vi sinh chất lượng có số lượng vi sinh vật từ 10⁶ đến 10⁹ CFU/g.
- Với môi trường nước, mật độ vi sinh vật càng cao sẽ giúp nhanh chóng thiết lập hệ vi sinh có lợi, lấn át vi khuẩn gây bệnh.
1.2 Thành phần chủng vi sinh vật có lợi
Một số chủng vi khuẩn quan trọng thường được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản
| Chủng vi sinh | Chức năng chính |
| Bacillus spp. (Bacillus subtilis, Bacillus licheniformis) | Cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh, phân hủy chất hữu cơ, tiết enzyme tiêu hóa |
| Lactobacillus spp. (Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus plantarum) |
Cải thiện hệ vi sinh đường ruột, tăng cường miễn dịch |
| Nitrosomonas spp. | Chuyển hóa amoniac (NH₃) thành nitrit (NO₂⁻), giúp giảm độc tố trong ao |
| Nitrobacter spp. | Chuyển hóa nitrit (NO₂⁻) thành nitrat (NO₃⁻), ổn định chất lượng nước |
| Pseudomonas spp. | Phân giải chất hữu cơ, cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh |
| Saccharomyces cerevisiae (nấm men) | Tăng cường tiêu hóa, cung cấp vitamin nhóm B |
=> Men vi sinh chất lượng thường có sự kết hợp nhiều chủng vi sinh để tạo hiệu quả toàn diện trong ao nuôi.
Khả năng sống sót của vi sinh vật trong môi trường nước mặn/ngọt
- Ảnh hưởng của độ mặn đến vi sinh vật
- Mỗi loại vi sinh vật có khả năng thích nghi với từng mức độ mặn khác nhau.
- Các chủng như Bacillus spp. và Lactobacillus spp. có thể thích nghi tốt trong cả nước mặn và nước ngọt.
- Nitrosomonas và Nitrobacter có khả năng hoạt động tốt hơn trong môi trường nước mặn do quá trình nitrat hóa diễn ra mạnh hơn.
| Loại vi sinh vật | Nước ngọt (0 – 5‰) | Nước lợ (5 – 20‰) | Nước mặn (> 20‰) |
| Bacillus spp. | ✅ | ✅ | ✅ |
| Lactobacillus spp. | ✅ | ✅ | ❌ |
| Nitrosomonas spp. | ✅ | ✅ | ✅ |
| Nitrobacter spp. | ❌ | ✅ | ✅ |
| Saccharomyces cerevisiae | ✅ | ✅ | ❌ |
- Dạng bào chế và khả năng sống sót trong môi trường nước
Men vi sinh có thể tồn tại ở các dạng:
- Dạng bột (spore – bào tử): Chịu được môi trường khắc nghiệt, dễ bảo quản, nhưng cần thời gian kích hoạt.
- Dạng lỏng (vi khuẩn sống): Hoạt động ngay khi đưa vào ao nuôi, nhưng dễ bị giảm chất lượng nếu bảo quản không tốt.
- Dạng viên nén hoặc viên sủi: Dễ sử dụng, hòa tan nhanh trong nước
Kết luận:
- Khi chọn men vi sinh, cần kiểm tra xem loại vi sinh đó có phù hợp với môi trường nước của ao nuôi không. Nếu nuôi tôm thẻ chân trắng trong nước lợ (10 – 20‰), nên chọn các chủng thích nghi tốt với độ mặn trung bình như Bacillus , Nitrosomonas, Nitrobacter.
- Men vi sinh ở dạng bào tử (spore) có độ ổn định cao hơn và phù hợp với môi trường nước có dao động độ mặn.
Men vi sinh bào tử dạng bột
Một số tiêu chí khác khi lựa chọn men vi sinh
1. Loại thủy sản nuôi trồng
Mỗi loại thủy sản có những đặc điểm sinh học và yêu cầu môi trường sống khác nhau, do đó cần chọn loại men vi sinh phù hợp với từng loại. Ví dụ, men vi sinh dành cho cá nước ngọt sẽ khác với men vi sinh dành cho tôm nước mặn.
2. Chất lượng và nguồn gốc sản phẩm
Chọn men vi sinh từ các nhà sản xuất uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm nghiệm chất lượng. Đảm bảo sản phẩm không chứa các thành phần gây hại cho thủy sản và môi trường.
3. Hiệu quả thực tế khi sử dụng
- Kiểm tra tốc độ hoạt động của men vi sinh sau khi đưa vào ao nuôi.
- Một sản phẩm men vi sinh chất lượng sẽ giúp nước trong hơn, giảm khí độc và hạn chế vi khuẩn gây bệnh chỉ sau 3 – 5 ngày sử dụng.
Kiểm tra men vi sinh sau khi ủ
- Khả năng kết hợp với chế phẩm khác
- Một số men vi sinh có thể kết hợp với enzyme tiêu hóa, khoáng vi lượng, thảo dược để tăng hiệu quả.
- Không nên kết hợp men vi sinh với thuốc kháng sinh, vì kháng sinh có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi.
Một số lưu ý khi sử dụng men vi sinh
Ø Đúng liều lượng
Tuân thủ đúng liều lượng hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu quả và tránh lãng phí.
Ø Bảo quản đúng cách
Men vi sinh cần được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp và tránh ánh nắng trực tiếp để duy trì hoạt tính.
Ø Kết hợp với các biện pháp quản lý khác
Kết hợp sử dụng men vi sinh với các biện pháp quản lý nước, thức ăn và môi trường nuôi trồng để đạt hiệu quả tốt nhất.
Men vi sinh chất lượng cao, phù hợp với môi trường nuôi sẽ giúp cải thiện chất lượng nước, hỗ trợ tiêu hóa và tăng sức đề kháng cho tôm, cá. Lựa chọn đúng men vi sinh không chỉ tối ưu hiệu quả nuôi trồng mà còn góp phần phát triển bền vững ngành thủy sản. Hi vọng bà con có thể áp dụng những kiến thức này để cải thiện quy trình nuôi trồng của mình. Nếu anh/ chị có bất kỳ thắc mắc hoặc cần tư vấn thêm về việc chọn men vi sinh, hãy liên hệ với công ty qua số hotline 0911 121 781 để được hỗ trợ.
